Dành cho những bạn trẻ mới ra trường muốn theo nghề Marketing (Phần 2)

Sau khi kết thúc xong PHẦN I: ĐỌC - TẬP thì mình nhận thấy rất nhiều bạn hóng PHẦN II, nên mình viết tiếp 1 bài cho xong 4 từ khoá còn lại. HỌC - XEM - ĐI - NGHE. Để bạn các có thể theo dõi một cách liên tục, các bạn có thể đọc lại Phần I ở đây nhé!

>>> Dành cho những bạn trẻ mới ra trường muốn theo nghề Marketing (Phần 1)

Mình vẫn lưu ý các bạn: "BÀI NÀY CỰC DÀI NÊN SẼ CHIẾM LẤY ÍT NHẤT 20 PHÚT CUỘC ĐỜI BẠN, NẾU KHÔNG NGẠI THÌ GO CÙNG MÌNH NHÉ." Và mình cũng không thêm ảnh minh họa để các bạn tập trung vào bài viết!

PHẦN 3: HỌC

# HỌC TỪ NGƯỜI ĐI TRƯỚC

Trong đời mỗi chúng ta ai mà chẳng có cấp trên (Sếp) bạn nhỉ? Dù mới ra trường nhưng khi thực tập ít nhiều gì thì cũng có người hướng dẫn công việc cho bạn. Hãy tận dụng thời cơ để học hỏi hết mọi thứ từ người đó dù xấu hay tốt. Bạn biết sao mình lại bảo rằng xấu cũng nên học không, bởi vì những điều xấu cho bạn nhận biết và né tránh việc lặp lại nó trong tương lai, còn điều tốt thì đương nhiên phải tiếp thu rồi.

Bật bí cho bạn một điều những người theo nghề marketing thường khá coi trọng những quan điểm (ý tưởng) cá nhân nên khi theo làm việc với một người sếp Mar này, tốt nhất bạn nên chịu khó lắng nghe và chỉ đóng góp khi được hỏi thôi nhé. Hạn chế việc tài lanh tài lẹt, đa phần là lấy những gì ở trường ra áp dụng tuy nhiên thực tiển khác hẳn.

Tips nhỏ: Đây là giai đoạn bạn đang HỌC nên việc NGHE là vô cùng cần thiết, mà muốn nghe thì phải gợi ý cho sếp NÓI. Người theo ngành Mar này thường có xu hướng cộng đồng hoá, thích giao du, nổi bật giữa đám đông, làm trung tâm của mọi câu chuyện, muốn được kết bạn, được khen nên mỗi lần Sếp chia sẻ điều gì thì mấy bạn hãy KHEN, và đôi khi đặt một số câu hỏi gợi mở để các Sếp Mar được nói ra kinh nghiệm, kiến thức của mình nhé. Họ thích toả sáng nên hãy để họ làm điều đó, việc của bạn là du nạp kiến thức cho bản thân ngay, và tôi tin chắc rằng bạn sẽ còn được nghe lần 2 3 4 5 thậm chí nhiều lần khác vì cuộc sống này ai cũng thích nói, thế nên là phận sếu thì mình cứ tập trung nghe và học hỏi thôi. Đến lúc sếu hoá loài chim công rồi thì tha hồ mà phô diễn nhé.

#HỌC TỪ BẠN BÈ

“Việc bỏ qua một người mà chưa học hỏi gì từ họ là một điều sai lầm”, đừng xem thường bất kỳ người bạn nào, ngành nghề nào của họ bạn nhé. Vì làm Marketing bạn cần có nhiều “vốn” hơn so với những người bình thường. Mỗi người bạn sẽ là một nguồn kiến thức vô hạn khi bạn học hỏi được từ họ. Nguyễn Văn A học công nghệ thông tin thì nếu rãnh chỉ bạn cài win, Nguyễn Văn B làm bên dịch vụ giao hàng thì giúp mình gia tăng kiến thức về ngành vận chuyển (Bán hàng mà ko có người giao hàng thì bán làm sao?, một mắt xích quan trọng cho những người làm kinh doanh online), chị Nguyễn Thị C làm nhân viên bán hàng của Vinmart+ thì lâu lâu hỏi thăm tình hình bán lẻ, thị trường ổn không, mặt hàng nào hay khuyến mãi, bác Vượng lâu lâu có xuống thăm nhân viên không? v.v…. Vì chắc chắn rằng nếu quyết định dấn thân vào làm Agency bạn sẽ làm rất nhiều thương hiệu với đa dạng ngành nghề khác nhau, có khi sáng làm Bò, Trưa làm Dê, chiều làm Bất Động Sản tối làm Spa chẳng hạn…

Một số ít trường hợp bạn cần tìm Insight khách hàng thì đôi khi bạn bè lại là một nguồn tài nguyên quý cho bạn khai thác mà không tốn phí đặc biệt họ luôn nói “Thật”. Mấy công ty NCTT đôi khi cũng khó phát hiện Insight khách hàng trong lúc phỏng vấn vì họ có tâm lý đề phòng lúc đầu, chỉ có những giỏi mới bẻ khoá được thế phòng thủ của họ, tuyệt nhiên số này không nhiều tại thị trường Việt Nam.

#HỌC NHỮNG ĐIỀU CƠ BẢN

Cái cơ bản nhất đương nhiên là kiến thức ở 4 năm Đại Học và vài cuốn sách rồi phải không các bạn trẻ? Tuy nhiên đó chỉ là lý thuyết, newbie của ngành mar cần nhiều điều hơn thế. Việc nói lời xin lỗi và câu cảm ơn như ở trên mình đã viết thì cũng là một trong điều cơ bản nhất mà bạn phải luyện tập nhiều lần mới có thể thành thạo được.

Vậy ngoài những điều đó ra đâu là những điều cơ bản của chuyên môn ngành Mar?

Mình cũng như các bạn đã từng đặt câu hỏi đó cho bản thân, và cuối cùng là không có đáp án nào hoàn hảo ngoại trừ việc trải nghiệm và mất tiền. Môn học đầu tiên của mình trong lĩnh vực Mar này là chạy quảng cáo Facebook Ads và sau đó là một chuỗi học hết một loạt các thầy từ Bắc chí Nam (khuyến khích bạn nên tự học vì bây giờ những thứ này có đầy tài nguyên trên Google). Học Facebook Ads xong, cảm thấy biết chạy rồi đó tuy nhiên hình ảnh toàn download free của google chẳng biết làm gì? Thế rồi tự bỏ tiền đi học khoá Thiết kế - Corel Draw (khuyến khích học AI và Photoshop). Thế rồi sau vài năm đi làm thì biết được một số điều cơ bản như sau: Tự chạy được quảng cáo ở các kênh Google, Facebook, Instargram, biết tự tay Design hình ảnh theo ý thích và cuối cùng viết được một số dạng content cơ bản, lên cao tí thì lập được cái Plan nho nhỏ cho công ty.

Quá trình học của mình khi bắt đầu tiếp xúc với Mar túm ý gọn lại là mình muốn các bạn hãy bắt đầu ngay cho dù đó là công việc gì: seeding, nghiên cứu thị trường, viết content, chạy quảng cáo hay thậm chí design vài tấm ảnh đơn giản. Hãy làm từ những điều cơ bản nhất rồi bạn sẽ thấy nó giúp ích cho bạn rất nhiều trong việc làm Marketing.

#HỌC TÀI CHÍNH MỨC ĐỘ NỀN (Cái này không dành cho các bạn mới ra trường nhưng chuẩn bị sớm thì tốt hơn).

Từng Star up 2 lần thất bại thời sinh viên với hai vấn đề chính là Marketing & kiểm soát dòng tiền, mình đã ngộ ra rất nhiều điều. Có thể suy nghĩ của người làm tài chính và Marketing đối lập nhau hoàn toàn, một bên thiên về con số với sự tỉ mỉ kỹ lưỡng, một bên là bay cao hơn cả núi dài hơn cả sông. Tuy nhiên nếu Marketing biết về tài chính thì ngoài việc hổ mọc thêm cánh thì cộng thêm cái giáp ngoài nữa, không bị thủng ngân sách trong các chiến dịch.

Bạn biết đấy để xin được một nguồn ngân sách lớn để làm marketing thì bạn phải thông qua được anh Sếp CEO, song đó còn phải cự cãi điên cuồng với anh Giám đốc tài chính. Vì sao ư?

Anh Mar sẽ nói: “Marketing là một khoản đầu tư chứ không phải chi phí, đầu tư tiền để kiếm ra nhiều tiền hơn”. Tuy nhiên anh Tài chính lại có suy nghĩ khác một tí.

Anh Tài: “Marketing là một khoản chi phí lớn, cần cân nhắc nhiều khía cạnh khi thực thi bla bla” v..v…..

Ah ngoài việc nội bộ ra bạn còn phải đối mặt với ngoại bộ về mặt tài chính vì giờ làm gì mà chả đụng tới tiền (TVC, Viral Clip, Booking KOLS, Booking Báo Chí, Seeding, Ads… toàn là những thứ khi cần thiết để đưa lên bàn cân để dòng tiền tiếp chuyện. Quan trọng hơn là chữ P thứ 2 trong 4Ps là Price mà đúng không? Định giá sai giá trị sản phẩm thì coi như bạn cũng toi.

#HỌC NHỮNG KHOÁ HỌC NGẮN HẠN TỪ NHỮNG NGƯỜI THẦY THỰC THỤ

Chắc có lẽ do làm biếng nên khả năng tự học của mình khá kém, mình thích được nghe những người trong ngành chia sẻ về kiến thức và chuyên môn thực tế của họ hơn, đôi khi tốn chút tiền nhưng điều là những kinh nghiệm đáng quý. Hồi đó chọn học Facebook Ads, rồi Google Ads chứ không bao giờ chịu học SEO (vì nó phải dài hạn, nhiều kỹ thuật phức tạp) chả phù hợp với tính cách mì ăn liền của bạn thân nên bỏ. Bạn cũng cân nhắc thật kỹ khi tham gia những khoá học ngắn hạn bạn nhé, thật sự cần thiết và ứng dụng được liền trong công việc thì hãy đi học.

Hãy chọn những trung tâm chất lượng có những bậc thầy chuyên môn cao dày dặn kinh nghiệm mà học, tuy học phí khá đắt đôi khi lên tới 10tr - 15tr với 2-3 ngày nhưng phải luôn đảm bảo được lượng kiến thức bạn thu nạp được phải áp dụng được ngay sau đó.

Tips: Mình không phải seeding nên mình sẽ không nêu ra bất kỳ tên trung tâm nào ở đây. Nhưng mình sẽ chỉ cho bạn cách lựa chọn thầy tốt mà học. Hãy chọn những người thầy dạy Mar có uy tín trên thương trường (không phải thị trường nhé), và làm sao biết được? Hãy tìm hiểu kỹ về họ và xem họ có đang làm công việc mà họ đang giảng dạy không. Lắm lúc gặp mấy ông thầy chuyên về kỹ thuật digital lại đi dạy về trade-marketing, sự hài hước đôi khi không nói nên lời. Và và và đặc biệt kiểm tra xem người thầy đó có đang sở hữu một doanh nghiệp thực tế ăn nên làm ra không nhé. (vì những người ở đẳng cấp này rồi họ sẽ rất muốn có một cái gì đó cho riêng mình, ít người đi làm công mãi lắm).

PHẦN 4: XEM

#XEM PHIM (nguồn vốn lớn từ tình tiết, lời thoại)

Xem phim bộ, phim điện ảnh, phim bom tấn. Ở đây mình đề xuất phim của 2 Quốc Gia chủ yếu.

Hàn Quốc: ai nói film Hàn Quốc sến súa tào lao thì nên suy nghĩ lại đi nhé. Cả một bầu trời kiến thức hội tụ trong những bộ film Hàn đấy nhé. Lời thoại ở Hàn Quốc mà đưa vào cuộc sống hành nghề thì khách hàng lúc nào cũng nhũn trước bạn nhé, tuy nhiên hãy lồng ghép một cách khéo léo nhất có thể. Marketing cần cảm xúc, cần lay động được lòng người. (Mình là Fan film bộ Hàn cho hay, một năm coi ít nhất 3 bộ).

Mỹ: Sói gìa phố Wall, nhà tù shaw tank, mưu cầu hạnh phúc, Forrest Gump, Mạng xã hội, Mc.Donald, Steve Jobs, Titanic. Nếu chưa xem thì xem đi nhé. Chú ý lời thoại, bối cảnh cảm xúc của các nhân vật, cùng ý nghĩa kết cuối của mỗi bộ phim.

#XEM QUẢNG CÁO

Bạn cần nhạy bén với các quảng cáo nhé, hãy thấu hiểu những thông điệp của nó một cách nhanh nhất có thể dù là trực diện hay ẩn dụ.

Gợi ý: Xem cái TVC Việt Nam, nước ngoài, đi ra đường thì chịu khó nhìn mấy cái Billboard xem nó nói gì, banner mấy chiếc taxi đang nói gì? cho thương hiệu nào. Rồi đi vô mấy quán trà sữa thì chú ý xem nó bài trí không gian ra sao, có chương trình khuyến mãi gì hay hay không “mua trân trâu tặng trà sữa và cô chủ” v.v…..

Chú ý: Vì thị trường Việt Nam khác với thị trường nước ngoài nên khi bạn mang mấy Ideal ẩn dụ sâu sắc về làm quảng cáo thì coi chưng fail và mất tiền nhé vì người Việt chúng ta thích cái gì xôi thịt, trực diện hơn “bạn muốn mua tivi, đến điện máy xanh, bạn muốn mua tủ lạnh đến điện máy xanh, điện máy xanh u wo uo”.

PHẦN 5: ĐI

#ĐI NƯỚC NGOÀI

Mới ra trường chưa có điều kiện thì tích góp đi Campuchia, Lào, Thái Lan trước vì nó rẻ tầm 3-5tr là đi được. Qua đó mà xem thử nước bạn có gì hơn mình, thua mình, vô mấy trung tâm thương mại lớn coi nó trưng bày sao, làm biển bảng quảng cáo như thế nào, người dân bên đó có đứng ngã tư “quăng” tờ rơi như bên mình không? có dán “rút hầm cầu” ngay mấy cột điện không?

Còn giỏi tiếng anh nữa thì nói chuyện thử với bên họ (ah campuchia biết nói tiếng Việt ở Nôm Pênh nhá), tiếp xúc học hỏi những văn hoá bên đó để có thêm nguồn vốn sống. Thấy cái gì hay hay thì lụm về mốt xài. VD: đi đường gặp cái mô hình kinh doanh lề đường có xe trà cốc lạ quá ở Băng Cốc cũng tranh thủ chụp lại, biết đâu mốt cần, rồi nhặt được cái bao bì độc lạ cũng nên lưu lại (trong P thứ 1 trong P4s thì Packaing rất quan trọng đối với sản phẩm nhé).

#ĐI TRONG NƯỚC

Đi du lịch trải nghiệm giao lưu văn hoá vùng miền, ẩm thực, tính cách con người v.v... (Lâu lâu lên Đà Lạt ở 1 tháng, xuống Cà Mau ở 2 tháng xem có gì khác nơi bạn ở không)? Họ sống chậm hay sống nhanh sống cao hay sống thấp, để từ đó mà có làm mấy cái nghiên cứu khách hàng thì còn biết đường mà đỡ. (Ở Đà Lạt mà bán áo ba lỗ là thua)

VD như sau:

Miền Bắc thường có tâm lý hành vi gì trong ăn uống?

Miền Trung thường có tâm lý hành vi gì trong ăn uống?

Miền Nam thường có tâm lý hành vi gì trong ăn uống?

Miền Tây thường có tâm lý hành vi gì trong ăn uống?

Không ra đến những vùng miền đó để tiếp xúc thực tiễn thì đố mà ngồi tại nhà search ra được.

#ĐI VÀO ĐỜI SỐNG THƯỜNG NGÀY:

Đi ra con hẻm ngõ phố mà tiếp xúc với cô bán bún bò, anh xe grab, bác bán vé số, dì bán bánh tiêu, cậu năm bán cơm sườn đầu ngỏ, chị tư hủ tiếu gõ dưới chân cầu Thị Nghè v.v... Đây là nguồn nguyên liệu thực tế hằng ngày mà nhiều vô tận. Hãy nói chuyện với họ mỗi khi có cơ hội. Bạn sẽ không tưởng tượng được đâu, thứ mà các bạn hay tìm kiếm gọi nôm na là Insight luôn có mặt ở cuộc sống thường ngày mà bạn khó có thể nhận ra và đôi khi bỏ tiền cũng không cạy được những lời “thật” từ họ.

Có những thứ mà báo chí chưa kịp đăng thì chị tư hủ tiếu gõ dưới chân cầu Thị Nghè đã nói rôm rã với bà con lối xóm rồi.

#ĐI CÁC HỘI THẢO/SỰ KIỆN/EVENT

Có những thứ miễn phí vô cùng hay ho trên cuộc đời này đó chính là những buổi hội thảo/sự kiện/event FREE với hàng tá các chuyên đề từ các ngành nghề khác nhau. Đọc tới đây mình nghĩ bạn nên săn những buổi này và xách mông lên đi thôi.

Rãnh thì mình đi nghe Bất Đông Sản nói, tuy nhiên chẳng có tiền đâu mà mua học đóng khoá học của máy người ấy. Chỉ đơn thuần là biết thêm kiến thức về ngành này.

Nhiều lúc cuối tuần lại đi nghe hội thảo về Content, Design v.v….

Thậm chí đôi lúc đi luôn mấy cái sự kiện motor show gì ấy, vào chỉ việc ngắm xe… song đó biết ối thương hiệu về xe, cập nhật được chút ít thị trường xe hơi. Sướng nữa là được ngắm mấy em mẫu xinh tươi, càng cao càng đẹp thì biết hãng đó chịu chi rồi (Mes, BMW, Audi, Lexux v.v…), rồi xem họ quảng cáo như thế nào ở brochue, poster v.v….

Có bữa điên điên đi nghe chuyên đề liên quan về “phụ nữ”, lúc ấy nghĩ thôi kệ dù gì mình cũng sẽ có 50% khách hàng chân dung là nữ cần vẽ trong tương lai mà. Cứ tìm hiểu biết đâu sau này thấu hiểu tâm lý vợ để phục vụ tốt hơn.

#ĐI VÀO BÊN TRONG (khó cho các bạn sinh viên)

Làm Marketing luôn quay cuồng điên loạn với khách hàng, đối tác và các ý tưởng nên đôi lúc phải đi vào bên trong một tí để lắng nghe bản thân.

Ừa thứ mình đang nhắc đó là ngồi Thiền á, một ngày rãnh ngồi 2 -5p thôi và trong lúc đó đừng làm gì cả, và cũng đừng nghĩ gì cả. (rất khó nhưng hi vọng bạn tập được).

Ai cũng hiểu rằng cái não mình stress và căng thẳng quá mức thì sẽ không làm được bất cứ điều gì phải không? Nhưng sáng tạo ý tưởng, lên kế hoạch chiến lược thì cần có cái đầu minh mẩn, tinh tấn để bắt đầu công việc.

Đi vào bên trong đôi khi cũng là đỉnh cao của việc đi ra bên ngoài. Mà tốt nhất trong mùa dịch này các bạn hạn chế đi ra ngoài nhé, đi vào trong thì được.

PHẦN 6: NGHE

#NGHE NHẠC

Lời bài hát, âm điệu bài hát sẽ giúp bạn thả hồn trong những lúc rãnh rỗi và song đó cũng giúp bạn vô cùng tập trung tạo ra ý tưởng tốt với những bản nhạc không lời.

Music Marketing cái này khá hay ho nè, ai ứng dụng được trong việc làm nghề thì hiệu quả kinh khủng vì khi nghe sẽ nhớ rất sâu. Case Điện Máy Xanh là một trường hợp Music Marketing kinh điển đến từ phần lời và nhạc, một đứa bé 5 tuổi cũng có thể hát vi vu cùng đường khắp sớm mặc dù mẹ nó chả biết nó hát gì, nhưng khi mua đồ điện máy thì các mẹ sẽ ưu tiên Điện Máy Xanh.

#NGHE MÔT CÁCH TẬP TRUNG

Có đôi lúc bạn đừng nói gì cả, hãy tập trung lắng nghe thôi. Nghe những câu chuyện thường ngày của cha mẹ, anh chị, bạn bè, đồng nghiệp, sếp v..v...

Nghe chuyện buồn của một người bạn thân đôi khi cũng giúp bạn nắm bắt được tâm lý của con người vì nghề Mar là một nghề Khoa học pha chút nghệ thuật và kèm theo một ít Tâm lý.

Tới đây là hết rồi, mình hy vọng với lượng thông tin trên sẽ giúp ích cho các bạn trong nghề Marketing Online này. Cảm ơn các bạn đã chăm chú đọc đến hết bài và hẹn gặp lại ở những chủ đề sau nhé!

Tác Giả: Trần Tuấn Minh